Oczywiście jak najdrożej. Problem wyceny przedsiębiorstwa jest bardzo skomplikowany i zajmowano się nim już od wielu lat. Istnieje wiele sposobów wyceny firmy. Wskazaliśmy już na wyceny majątkowe, dochodowe, porównawcze, statystyczne i mieszanie. Cena firmy powinna uwzględniać nie tylko jej stan obecny, ale także potencjał i tempo rozwoju.
Metody majątkowe
Metody majątkowe (ABA – Asset Based Approach) zajmują się wyceną aktywów przedsiębiorstwa. Zarówno ich wartości obecnej jak i przyszłej. Wliczają także do majątku spółki zobowiązania tak aby uzyskać pełen obraz majątku firmy.
- metoda księgowa polega na prostej wycenie wartości aktywów na podstawie informacji znajdujących się w bilansie. Podstawą tej metody jest wycena w oparciu o przepisy rachunkowe. Niestety nie daje ona dobrego obrazu przedsiębiorstwa ze względu na brak prognozowanej wartości tylko suchą wartość w danym momencie.
- metoda skorygowanych aktywów netto nazywana też metodą wartości skorygowanej aktywów netto. Metoda ta polega na zmniejszeniu aktywów przez zobowiązania teraźniejsze i przyszłe i określenie ich wartości rynkowej.
- metoda wartości likwidacyjnej określa wartość przedsiębiorstwa biorąc pod uwagę koszty jego sprzedaży lub likwidacji. Bierze ona pod uwagę, że aktywa posiadają swoją cenę, ale równocześnie proces sprzedaży lub likwidacji wiąże się z kosztami operacyjnymi i transakcyjnymi.
- metoda odtworzeniowa jest podejście odwrotnym do wyceny tego co jest. Zakłada ona ile potencjalny nabywca musi poświęcić środków aby uzyskać przedsiębiorstwo w stanie takim w jakim znajduje się przedsiębiorstwo wyceniane. Jest bardzo przydatna w momencie kiedy zastanawiamy się czy chcemy kupić gotową firmę czy poświęcić czas i kapitał na jej budowę we własnym zakresie.
Podstawową zaletą metod majątkowych jest relatywnie małe pole do relatywnego określenia wartości firmy. Wartość aktywów jest łatwa do określenia i nie można ich manipulować w celu osiągnięcia zamierzonego wyniku.
Do wad metody majątkowej należy zaliczyć:
- trudna lub niemożliwa wycena aktywów i wartości niematerialnych i intelektualnych,
- całkowicie nie nadaje się do biznesów opartych o aktywa niematerialne i intelektualne,
- nie uwzględnia dochodowości firmy oraz jej przyszłych przepływów finansowych,
Metody Dochodowe
Metody dochodowe to wycena majątku firmy poprzez określenie wartości ich obecnych i przyszłych przepływów finansowych. Bierze ona pod uwagę zarówno przychody jak i koszt ich uzyskania, koszty podatkowe oraz zobowiązania firmy w celu ich uzyskania. Przepływy finansowe są mierzone w czasie przy pomocy stopy dyskontowej (może być to inflacja, koszt kapitału obcego, koszt kapitału własnego etc.)
W przypadku metod dochodowych wyróżniamy 5 najpopularniejszych typów:
- Metoda FCFF opartą o przepływy pieniężne dla właścicieli i wierzycieli (Free Cash Flow to the Firm) dyskontowane przez średni ważony koszt kapitału (WACC – Weighted Average Cost of Capital),
- Metoda FCFE opartą o przepływy pieniężne dla właścicieli (Free Cash Flow to Equity) dyskontowane przez nielewarowany koszt kapitału własnego,
- Metoda skorygowanej wartości bieżącej (APV – Adjusted Present Value) opartą o przepływy pieniężne dla właścicieli i wierzycieli z uwzględnieniem korzyści wynikających z tarczy podatkowej i stopą dyskontową określoną jako nielewarowany koszt kapitału własnego,
- Metoda opcji realnych (Real Option Valuation) znana też jako metoda opcji rzeczywistych oparta o model wyceny opcji Blacka-Scholesa.
- Inne uproszczone metody wyceny, takie jak: metoda zdyskontowanych dywidend, metoda kapitalizacji prostej, metoda wartości bieżącej netto (NPV – Net Present Value) czy metoda ekonomicznej wartości dodanej (EVA – Economic Value Added).
Największą zaletą metod dochodowych jest ujęcie w wycenie nie tylko majątku, ale także określenie możliwości generowania przez niego przyszłych dochodów w wartościach skorygowanych w czasie. Niestety metoda ta pozwala na relatywnie dużą swobodę w decydowaniu o tym jakich rozmiarów będą te przepływy oraz jak będą się zmieniały w czasie. W metodzie tej optymista może bardzo łatwo przecenić wartość firmy, a pesymista nie docenić jej potencjału.
Metody porównawcze
Metody porównawcze wyceniają przedsiębiorstwa w stosunku do innych firm funkcjonujących na rynku i będących przedmiotem publicznego obrotu lub posiadających informacje na temat historycznych transakcji. W przypadku spółek giełdowych korzystamy z wskaźników bazowych natomiast w przypadku sprzedanych firm wskaźników transakcyjnych.
- metoda giełdowych mnożników rynkowych, bierze pod uwagę standardowe wskaźniki ekonomiczne dla spółki podobnej do tej, które jest przedmiotem transakcji i na tej podstawie stara się wycenić odpowiednią wartość przedsiębiorstwa. Typowymi wskaźnikami jest cena do wartości księgowej, cena do przychodów, cena do zysku etc.
- metoda transakcyjnych mnożników rynkowych, bierze pod uwagę informacje na temat podmiotu niepublicznego, o ile takie są dostępne analizującym – i na ich podstawie wycenia przedsiębiorstwo w stosunku do ceny uzyskanej przy transakcji dotyczącej podmiotu będącego podstawą porównania,
Zaletą metod porównawczych jest możliwość ich skonfrontowania z realnymi cenami określonymi w trakcie poprzednich transakcji. W przypadku firm działających w popularnych sektorach, tego typu informacje są łątwe do zdobycia z duża dokładnością.
Wadą metod porównawczych jest ich oderwanie od specyfiki podmiotu będącego przedmiotem transakcji. Upraszczają one obraz transakcji poprzez porównania wymagające uogólnień.
Metody Statystyczne
Metody statystyczne za swoją podstawę biorą wskaźniki finansowe przedsiębiorstwa i przy pomocy analizy statystycznej wyceniają je w stosunku do innych firm oraz wartości rynkowych (np. giełda).
Metody statystyczne mogą się opierać o:
- ceny akcji spółek działających w tej samej lub podobnej branży notowane na giełdzie,
- ceny ofertowe – pozyskane z różnych źródeł, zarówno w transakcjach publicznych jak i ofertach jakie nie doszły do skutku,
- ceny transakcyjne na rynku publicznym pozwalające na analizę wartości firmy na podstawie transakcji jakie miały już miejsce lub ofert jakie w ich kontekście zostały złożone,
Do zalet metod statystycznych należy ich duża powtarzalność pomiędzy różnymi firmami oraz ich porównywalność w oparciu o wspólne wskaźniki i metody wyliczenia,
Wadą metod statystycznych jest ich duże uproszczenie i brak indywidualizacji obliczeń w oparciu o specyfikę firmy. Dodatkowo mogą one być nieproporcjonalne ze względu na odchylania cen transakcji spowodowane czynnikami zewnętrznymi, a nie ich autentyczną wartością.
Metody Mieszane
Metody mieszane to metody, które w różny sposób łączą w sobie sposoby wyceny zaproponowane w pozostałych typach wyceny. Ich zaletą jest możliwość dokonania bardzo wnikliwej analizy przedsiębiorstwa oraz wyceny poszczególnych jej elementów w oparciu o sposoby najbardziej do tego odpowiednie. Metody mieszane są trudne do uzyskania oraz wymagają dużego nakładu pracy i wiedzy analizującego. Są także narażone na duże możliwości manipulacji danymi ze względu na odmienne wartości aktywów w zależności od metody zastosowanej.