Sprzedaż spółki z o.o. - OFERTA Poradnik, wzór umowy, podstawa prawna

Sprzedaż spółki z o.o. to proces wymagający profesjonalnej wiedzy i doświadczenia. Intencją tego artykułu jest przygotowanie możliwie najbardziej obszernego oraz szczegółowego opisu procesu sprzedaży spółki. Zawiera on w sobie zarówno informacje o aspektach formalnych (jak sprzedać spółkę krok po korku), prawnych (jakie prawa i obowiązki mają strony transakcji) oraz ekonomicznych (jak wycenić spółkę/firmę na sprzedaż). Pamiętajcie aby zabezpieczyć swój interes prawny i finansowy w trakcie transakcji sprzedaży/kupna spółki.

PAMIĘTAJ ABY ZAREJESTROWAĆ SWÓJĄ FIRMĘ W WIRTUALNYM BIURZE!!!

WIRTUALNE BIURO KRAKÓW – rejestracja działalności! Kliknij i dowiedz się jak twoja firma może zaoszczędzić pieniądze!

Zanim przejdziemy do artykułu zapoznajcie się z innymi działami naszej strony:

Lokalizacje spółek:

Warszawa, Kraków, Łódź, Wrocław, Poznań, Gdańsk, Szczecin, Bydgoszcz, Lublin, Białystok, Gdynia, Sopot, Zielona Góra, Gorzów Wlkp., Katowice, Kielce.

Zbycie udziałów

Po pierwsze należy ustalić, że wiele osób myli pojęcie sprzedaży spółki i sprzedaży przedsiębiorstwa. Sprzedaż spółki odbywa się poprzez sprzedaż udziałów, natomiast przedsiębiorstwo można zbyć bez zbywania udziałów spółki. Przedsiębiorstwo można wydzielić ze spółki. Pojęcie przedsiębiorstwa definiuje art. 55 1 K.C. jako zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej. Natomiast zgodnie z art. 55 2 K.C. za zbycie przedsiębiorstwa uważa się czynności prawną zbycia wszystkich składników majątku służących do prowadzenia działalności gospodarczej należących do osoby fizycznej lub do spółki jako osoby prawnej z wyjątkami wynikającymi z ustawy lub czynności prawnej.

Rodzaje zbycia udziałów spółki

Zbycie udziałów spółki odbywa się w odmienne technicznie sposoby w zależności o d tego czy mamy do czynienia ze spółką jednoosobową lub ze spółką gdzie jest wielu właścicieli. Techniczne aspekty sprzedaży spółki podzieliliśmy na szereg czynności. Muszą się spełnić w celu pełnego i poprawnego dokonania czynności prawnej. W następujących akapitach dokładnie omówimy wszystkie sytuacje.

Zbycie udziałów spółki jednoosobowej

W przypadku zbycia udziałów spółki jednoosobowej konieczne jest określenie czym jest spółka jednoosobowa. Informacje na ten temat możemy znaleźć w art. 156 KSH. “W spółce jednoosobowej jedyny wspólnik wykonuje wszystkie uprawnienia przysługujące zgromadzeniu wspólników zgodnie z przepisami niniejszego działu. Przepisy o zgromadzeniu wspólników stosuje się odpowiednio.” Jest to sytuacja, w której jeden wspólnik posiada pod swoją kontrolą wszystkie udziały spółki. Sporne pozostaje czy spółką jednoosobową jest spółka gdzie udziały posiadają wielu właścicieli, ale prawa z nich wykonywane są przez jednego wspólnika.

Orzecznictwo wskazuje, że przez pojęcie spółki jednoosobowej należy rozumieć spółkę kapitałową. Przez spółki kapitałowe rozumiemy spółkę z o.o. oraz spółkę akcyjną. Wykulczamy z tego grona spółkę cywilna oraz inne spółki handlowe typu osobowego. Ze względu na posiadanie cechy spółki osobowej wykluczamy także z tego grona spółka komandytowo-akcyjna. Równocześnie wydaje się logicznym, że do grona spółek, które mogą być spółkami jednoosobowymi będzie trzeba dołączyć spółkę akcyjną prostą, która będzie możliwa do założenia już od czerwca 2019 roku.

Pojęciem jedynego wspólnika w tym momencie utożsamiamy z osobą fizyczną oraz jednostką organizacyjną, o której mowa w art 33¹ K.C. Jedyny wspólnik to innymi słowy podmiot skupiający w swoim władaniu wszystkie prawa dotyczące władaniem spółką – zarówno te o charakterze korporacyjnym (powoływanie zarządu, rady nadzorczej, przyjmowanie sprawozdania z działalności zarządu) oraz majątkowym (prawo do dywidendy, objęcie nowo powstałych udziałów w spółce).

Zbycie udziałów spółki z wieloma właścicielami

W przypadku kiedy spółka ma wielu właścicieli konieczne w celu uzyskania pełnej kontroli nad przedsiębiorstwem konieczne jest nabycie wszystkich udziałów od wielu właścicieli równocześnie. Jeśli liczba udziałowców jest duża może to rodzić problemy techniczne w postaci organizacji spotkania u notariusza. W takiej sytuacji polecamy podpisanie umowy przedwstępnej gdzie wspólnicy zobowiązują się do dokonania zbycia udziałów. Umowa w której ktoś zobowiązuje się do zbycia udziałów jest wiążąca i można na jej podstawie dochodzić sądownie zawarcia umowy kupna/sprzedaży.

Duża liczba udziałowców może być także kłopotliwa ze względu na konieczność weryfikacji każdej ze stron transakcji oraz sprawdzenia jakie przysługują im prawa i obowiązki względem spółki, tak aby ograniczyć negatywne konsekwencje prawne po zakupie.

Sprzedaż spółki krok po korku

Poniżej omówimy sobie jakie czynności należy wykonać, aby skutecznie dokonać nabycia lub sprzedaży spółki. Zasygnalizujemy też na co należy przy nich zwrócić uwagę oraz jak zabezpieczyć się przed ewentualnymi zagrożeniami.

Określenie przedmiotu transakcji

Na wstępie określamy co jest przedmiotem transakcji zakupu/sprzedaży. Czy jest to przedsiębiorstwo będące częścią składową majątku spółki czy jej udziały. W tym paragrafie opiszemy procedurę zakupu udziałów spółki. Sprzedaż przedsiębiorstwa opisujemy w następnych paragrafach.

Po pierwsze musimy ustalić o jaką spółkę nam chodzi i określić ją przez ustalenie jej numeru KRS. Numer KRS jest indywidualnym oznaczeniem spółki i pozwala uniknąć nieporozumień w przypadku spółek o podobnych nazwach. Na podstawie tego dokumentu uzyskujemy odpis pełny spółki z KRS gdzie znajdują się pozostałe informacje na jej temat.

W celu uzyskania dostępu do informacji KRS możemy skorzystać z wyszukiwarki online znajdującej się pod tym adresem -> ekrs.ms.gov.pl/web/wyszukiwarka-krs

KRS online umożliwia nam wyszukiwanie podmiotów przy pomocy numeru KRS, NIP, REGON, nazwy oraz szczegółowych informacji dotyczących rejestru (przedsiębiorcy lub

Stowarzyszenia, inne organizacje społ. i zawodowe, fundacje, ZOZ) a także województwo, powiat, gmina i miejscowość gdzie zostały zarejestrowane.

Po znalezieniu interesującego nas podmiotu pobieramy odpis informacji aktualnych gdzie znajduje się pełna lista wspólników oraz posiadanych przez nich udziałów. Możemy tam także sprawdzić jaki jest skład zarządu spółki, rady nadzorczej oraz inne informacje przydatne podczas transakcji zakupu/sprzedaży.

Określenie sprzedających, ich udziałów oraz ceny sprzedaży

W wypadku podjęcia decyzji o sprzedaży udziałów należy ustalić tożsamość sprzedającego, aby przygotować odpowiednie dokumenty. Można w tym celu posłużyć się skanem paszportu lub dowodu osobistego. Następnie negocjujemy cenę po jakiej je nabywamy. Przydatny wtedy jest audyt prawno-finansowy spółki, o którym pisaliśmy już wcześniej. W przypadku dużej liczby udziałowców można z nimi zawrzeć przedwstępną umowę sprzedaży gdzie określimy cenę oraz zobowiązanie do zbycia udziałów. Natomiast kiedy udziałowcy znajdują się w wielu różnych miastach polecamy wynajęcie kogoś, aby zawarł tego typu umowę za pomocą pełnomocnictwa.

Umówienie spotkania u notariusza

W celu nabycia udziałów należy przygotować umowę nabycia/sprzedaży z podpisami notarialnie poświadczonymi. Jeśli nie macie Państwo kancelarii, która może przygotować dla was dokumentację i umowę zbycia/sprzedaży można śmiało zlecić to notariuszowi. Na spotkanie z notariuszem stawiamy się osobiście lub wysyłamy pełnomocnika.

U notariusza

podpisujemy umowę sprzedaży udziałów, z podpisami poświadczonymi notarialnie. Tak jak wspomnieliśmy przygotowaniem takiej umowy może się zająć notariusz lub kancelaria prawnicza.
odbieramy od zarządu oświadczenia na temat zobowiązań spółki (a najlepiej ich braku) oraz informacji na temat zawartych umów handlowych oraz zatrudnianych pracowników, w tym przypadku polecamy oczywiście zakup spółki czystej, która nie posiada pracowników oraz podpisanych umów. W odmiennej sytuacji należy uregulować sprawę pracowników i kontraktów – o tym więcej można dowiedzieć się z innego naszego artykułu,
odebranie dokumentów związanych ze spółką (dokumenty księgowe etc.) oraz wszelkich zgłoszeń do administracji publicznej (rejestracja w krs, zaświadczenia regon, zgłoszenie NIP oraz zgłoszenie jako płatnika VAT),
opcjonalnie możemy podjąć decyzję o odwołaniu obecnego zarządu i powołaniu nowego. Więcej na ten temat w dalszej części artykułu,
przygotowanie oraz podpisanie przez nowych właścicieli oraz nowy zarząd dokumentów mających na celu aktualizację danych w rejestrach publicznych (KRS, Urząd Skarbowy, Urząd Statystyczny etc.).

Forma czynności prawnej zbycia udziałów

Formą czynności prawnej polegającej na zbyciu udziałów w spółce jest forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi.Mówi o tym art. 180 K.S.H. “Zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz jego zastawienie powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi.”.

Przepis ten umożliwia także formę alternatywną polegającą na skorzystaniu z wzorca udostępnionego w systemie teleinformatycznym. Ma to miejsce w przypadku kiedy umowa spółki zawieramy w oparciu o ten system teleinformatyczny. W tym przypadku zarówno sprzedający jak i nabywający musza złożyć oświadczenia oparte o kwalifikowany podpis elektronicznym albo podpis zaufany.

Co do formy zbycia udziałów istnieje możliwość wprowadzenia dodatkowych zastrzeżenia na podstawie art. 182 K.S.H. Problematyką tą zajmiemy się w następnych paragrafach, ale już teraz sygnalizujemy, że istnieje możliwość odrębnego uregulowania tych spraw.

Umowa sprzedaży udziałów

Umowa sprzedaży udziałów powinna być możliwe najdokładniejsza. Spory i nieporozumienia związane z umową sprzedaży udziałów bardzo często wynikają z niedokładnego określenia ich wartości i z czego ona wynika. Sytuacja taka zwłaszcza może mieć miejsce kiedy sprzedaż obdbywa się za cenę większa niż cena nominalna. Określamy dokładnie z czego wynika wartość po jakiej sprzedajemy udziały (marka firmy, kontrakty, obecni klienci, wartości niematerialne i intelektualne, lokalizacja firmy). Dokładnym omówieniem tej kwestii zajmiemy się w następnych paragrafach dotyczących wyceny wartości udziałów.

Umowę w celu uzyskania swojej skuteczności zawieramy w odpowiedniej formie (rygor ad solemnitatem). Poprawną formą sprzedaży udziałów jest forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi. Brak takiej formy powoduje nieważność czynności prawnej.

Ograniczenia zbycia udziałów i zgoda spółki

Umowa spółki może zawierać zastrzeżenia ograniczające zbycie udziałów w spółce. Wynika to bezpośrednio z art. 182 KSH, o którym wspominaliśmy już wcześniej. Zakres tych zastrzeżeń jest szeroki i podlega wolności kontraktowej. Wskazuje na to już pierwszy paragraf tego artykułu stwierdzający że zbycie udziałów można “w inny sposób ograniczyć”.

Najczęściej spotykanymi ograniczeniami są:

zakaz zbywania przez określony czas,
nadejście wyznaczonego terminu lub spełnienie się wyznaczonego warunku,
ograniczenie co do osoby nabywcy,
wskazanie konkretnej osoby,
ze względu na cechy osobiste nabywcy (wiek, płeć, miejsce zamieszkania, pozycja społeczna, pełnione stanowiska lub zawód),
ze względu na cechy posiadane przez daną kategorię osób (bycie lekarzem, posiadanie wykształcenia kierunkowego, posiadania określonych licencji),
przyznanie spółce prawa wyboru kandydata na nabywcę,
zastrzeżenie pierwokupu lub pierwszeństwa na rzecz wspólników,
przyznanie prawa wyrażenia zgody innemu organowi spółki lub stronie trzeciej,
wymóg wpłacenia konkretnej kwoty,
określenie minimalnej ceny nabycia,

Zbycie udziałów możemy ograniczyć poprzez konieczność uzyskania zgody spółki zarówno do części lub ułamkowej części udziału. Zgodnie z art. 182 K.S.H. przepisy wyraźnie wskazują:

Zgody udziela zarząd w formie pisemnej. W przypadku gdy zgody odmówiono, sąd rejestrowy może pozwolić na zbycie, jeżeli istnieją ważne powody. (paragraf 3),
W przypadku, o którym mowa w § 3, spółka może w terminie wyznaczonym przez sąd rejestrowy przedstawić innego nabywcę. W razie braku porozumienia cenę nabycia i termin jej zapłaty ustala sąd rejestrowy na wniosek wspólnika lub spółki, po zasięgnięciu, w miarę potrzeby, opinii biegłego.
Jeżeli wskazana przez spółkę osoba nie uiściła ceny nabycia w wyznaczonym terminie, wspólnik może rozporządzać swobodnie swoim udziałem, jego częścią lub ułamkową częścią udziału, chyba że nie przyjął oferowanej zapłaty.

W sprawie tej wypowiadał się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 września 1993 r., (sygn. akt II CRN 60/93). Zgodnie z tym wyrokiem jeżeli umowa zbycia udziałów zawarto bez zezwolenia spółki uznaje się ją (umowę) za bezskuteczną w stosunku do spółki oraz w stosunkach między stronami umowy.

Audyt prawny i finansowy spółki (due diligence)

Audyt prawny i finansowy (due diligence) to procedura sprawdzenia wszystkich aspektów działania przedsiębiorstwa w celu sprawdzenia jego stanu faktycznego oraz dokonania ewentualnej wyceny. Powodów dokonywania audytu prawno-finansowego może być wiele. W naszym przypadku jest to zazwyczaj chęć sprzedaży spółki lub jej nabycia, przekształcenia, objęcia stanowiska w organach spółki lub potencjalnej kontroli ze strony organów administracji państwowej.

Przedmiotem audytu może być dosłownie każdy aspekt funkcjonowania przedsiębiorstwa. Zarówno mający znaczenia majątkowe jak i prawne. Auty pozwala uzyskać faktyczny obraz stanu w jakim znajduje się spółek przez co zwiększa dokładność wyceny. Typowymi elementami badanymi podczas audytu są:

zobowiązania i wierzytelności spółki – ograniczenie ryzyka niewypłacalności przedsiębiorstwa,
zaciągnięte zobowiązania pozabilansowe oraz przyrzeczone kredyty – określenie możliwości finansowania zewnętrznego firmy,
stan magazynów oraz innych aktywów łatwo zbywalnych – wycena kapitalizacji szybkiej jaka jest możliwa w firmie,
nieruchomości oraz prawa z nimi związane – określenie ich wartości oraz możliwości ich zbycia,
trwające postępowania sądowe oraz zawarte ugody – ryzyku prawne ponoszenia kosztów sądowych oraz ewentualnych zobowiązań wynikających z wyroków,
umowy handlowe – sprawdzenie potencjału nowych przychodów jakie może wygenerować spółka oraz możliwości ich sprostaniu,

Audyt zazwyczaj poprzedzony jest podpisaniem listu intencyjnego (term sheet) oraz określenia dostępu do zasobów firmy. Wielu kontrahentów wymaga także podpisania NDA (non disclosure agreement) – dokumentu w którym zobowiązują się do zachowania tajemnicy pod groźbą kary (finansowej lub innej). Z pomocą przychodzi tutaj art. 71¹ K.C. dotyczący zastrzeżenia poufności podczas negocjacji.

Częścią audytu skoncentrowanej na weryfikacji prawnej jest także compliance – weryfikacja czy procesy zachodzące w firmie są zgodne z przepisami jakie obowiązują. ma to na celu wyeliminowanie ryzyka prawnego oraz możliwości powstania z tego powodu zobowiązań finansowych lub obowiązków nałożonych przez sądy lub urzędy. Compliacne jest istotny elementem funkcjonowania dużych firm ze względu na poziom skomplikowania otoczenia prawnego w jakim działają firmy oraz konsekwencji jakie grożą za nie spełniania wymagań.

Kolejnym elementem mającym wpływ na transakcję zakupu lub sprzedaży spółki jest określenie stanu korporacyjnego firmy. Składa się na to określenie struktury właścicielskiej i kapitałowej, analiza umowy spółki, uchwał zgromadzenia wspólników, oraz uchwał zarządu. Bardzo często badamy statut oraz regulamin spółki a także dokumenty rejestracyjne. Obok dokumentów rejestracyjnych sprawdza się poprawność wszelkich zgłoszeń urzędowych oraz innych dokumentów mogących mieć wpływ na odpowiedzialność za zobowiązania członków zarządu lub nowych wspólników.

Ostatnim i często jednym z najbardziej czasochłonnych elementów due diligence jest audyt podatkowy. W celu dokonania audytu podatkowego konieczne jest sprawdzenie dokumentacji księgowej oraz rozliczeń bankowych. Przedsiębiorstwo może zgodnie z wyciągami rachunkowymi być w doskonałej sytuacji finansowej, ale z powodu zaległości w urzędzie skarbowym sytuacja taka może się zmienić diametralnie. Nie jest to widoczne natychmiast w bilansie oraz rachunku zysków i strat. Bardzo często należności podatkowe są kwestią sporną. W tym celu wykonuje się zapytania do urzędów skarbowych oraz weryfikuje się płatności podatku z historią zamówień oraz przepływami na rachunku bankowym. O weryfikacji dokumentacji spółki, w tym podatkowej, dowiecie się więcej w następnym paragrafie.

Pamiętajcie – audyt prawny i finansowy pozwala wam zabezpieczyć transakcję sprzedaży spółki i określić jak wygląda stan faktyczny przedsiębiorstwa. Jest to jedna z najważniejszych czynności jaką należy wykonać przed zakupem lub sprzedażą firmy.

Weryfikacja dokumentacji spółki

Weryfikacja dokumentacji spółki jest zbliżoną czynnością do audytu spółki. Przez dokumentację spółki rozumiemy tutaj:

umowę założycielską spółki (akt założycielski),
statut spółki i regulamin,
ewidencja księgowa i sprawozdania finansowe,
zgłoszenie NIP,
zgłoszenie VAT-R,
deklaracje VAT złożone w US,
ewentualne uchwały wspólników,

Przed zakupem/sprzedażą spółki należy się upewnić, że wszystkie te dokumenty podpisano zgodnie z prawem, a zgłoszenia poprawnie złożone do urzędów. W przypadku kiedy dokumentacja ma braki lub nie dokonano odpowiednie zgłoszenia obowiązek ten spoczywa na zarządzie spółki. W tego typu czynnościach zalecamy skonsultowanie się z prawnikiem i księgowym.

Zawiadomienie spółki i wspólników

Obowiązek zawiadomienia spółki o przejściu własności udziałów wynika z przepisów kodeksu spółek handlowych art. 187 ksh. Jest to przepis bezwzględnie obowiązujący i strony nie mogą go wyłączyć poprzez umowę. Zgodnie z tym przepisem dotyczy to zarówno udziału jak i części ułamkowej udziału, a także ustanowienia na nim użytkowania lub zastawu. Ustawa określa, że obowiązek ten ciąży na zainteresowanych czyli zarówno nabywającym jak i sprzedającym. W celu powiadomienia spółki należy przedstawić dowód potwierdzający ten fakt.

Uwaga!!!

Zgodnie z art. 187 KSH czynności, o których wcześniej wspomnieliśmy są skuteczne wobec spółki dopiero od momentu jej zawiadomienia wraz z dowodem tej czynności.

To działanie rodzi po stronie zarządu spółki przygotowanie nowej listy wspólników. Wynika to z treści art. 188 KSH, który stwierdza że zarząd musi prowadzić księgę udziałów, w której mają się znaleźć imię (albo firma – oznaczenie przedsiębiorstwa) oraz adres lub siedziba każdego wspólnika razem z wartością nominalną udziałów jakie mu przysługują oraz prawami prawami trzecimi jakimi zostały obciążone.

W przypadku zmiany danych w księdze wspólników konieczne jest przygotowanie listy wspólników oraz złożenie jej do odpowiedniego sądu rejestrowego w celu dopełnienia obowiązków informacyjnych spółki.

Kwestią sporną jest czy zarząd musi dołączyć do dokumentacji dowody dotyczące zbycia/nabycia udziałów. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 22 września 1993 r. (III CZP 118/93) – taki obowiązek nie występuje. Jednak sąd rejestrowy może odmówić przyjęcia takiego zgłoszenia jeśli opiera się ono o nieważną umowę zbycia udziałów – Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 stycznia 2009 r. (III CSK 271/08).

Zgłoszenia do KRS i urzędów

W przypadku sprzedaży spółki pojawiają się także obowiązki dokonania odpowiednich zgłoszeń. Obowiązki zgłoszenia zmian ciążą na zarządzie spółki. Dotyczy to zarówno zgłoszeń do KRS jak i odpowiednich urzędów. Zgłoszenia te dotyczą:

zmian wspólników,
ujawnienie wspólników posiadających ponad 10% udziałów w spółce,
pojawienie się sytuacji powstania spółki jednoosobowej,
zgłoszenie do urzędu skarbowego nowych wspólników spółki,

Obowiązek ten musi zostać wykonany w terminie 7 dni od dnia zbycia i nabycia udziałów. W formularzu KRS określa się tam informacje dotyczące wspólników oraz spółki. W tym celu korzystamy z formularza KRS-Z3 dotyczącego zmian w zakresie spółki oraz formularza KRS-ZE określającego zmianę wspólników spółki.

Osoby wspólników określa się przez:

imię,
nazwisko,
numer pesel,
procentowa ilość udziałów,
wzmianka o posiadaniu 100% udziałów jeśli taka sytuacja ma miejsce,
nowa lista wspólników z wymienieniem liczby i wartości udziałów każdego z nich,
dodatkowe zmiany jakie mogą wynikać z zawarcia transakcji sprzedaży/nabycia udziałów (art. 188 § 3 K.S.H. ),

Koszt zgłoszenia wynosi w tym przypadku 500 zł. Odpowiednio 250 zł. opłaty sądowej oraz 250 zł opłaty za zgłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Koszty te zgodnie z art. 694⁸ § 1 K.P.C ponosi spółka jako “podmiot podlegający obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego”.

694⁸ § 1 K.P.C Koszty zgłoszeń

“§ 1. Koszty postępowania rejestrowego ponosi podmiot podlegający obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.

§ 2. Koszty postępowania wszczętego przez osobę, która nie jest upoważniona do działania w imieniu podmiotu podlegającego obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, ponosi wnioskodawca, chyba że wniosek jego został uwzględniony w całości lub w istotnej części.

§ 3. (uchylony)”

Wycena udziałów w spółce z o.o.

Na problematykę wyceny udziałów w spółce można spojrzeć z wielu perspektyw. Każda pozwala zrozumieć wartość spółki w inny sposób i dostarcza jakościowo innych informacji. W najbliższych paragrafach zajmiemy się problematyką wartości spółki przez wycenę w oparciu o:

nominalną wartość udziałów,
bilansową wartość udziałów,
rynkową wartość udziałów,
godną wartość udziałów,

Metody wyceny przedsiębiorstw można podzielić ze względu na charakter czynników, które stanowią podstawę wyceny:

majątkowe metody wyceny przedsiębiorstw,
dochodowe wyceny przedsiębiorstw,
mieszane metody wyceny przedsiębiorstw,
porównawcze metody wyceny przedsiębiorstw,

Jako punkt wyjścia dla dalszych rozważań przyjmiemy wartość nominalną spółki, która jest najbardziej sformalizowana i podlega najłatwiejszym ustaleniu.

Wartość nominalna udziałów w spółce z o.o.

Wartość nominalna udziałów to jedna z najłatwiejszych do określenia metod wyceny udziałów spółki. Jest ona określona w umowie spółki poprzez wskazanie kto opłacił udziały w spółce po jakiej cenie. Wartość nominalna udziałów odzwierciedla sumę pieniężną jaka została opłacona przez wspólników podczas zakładania spółki. Oczywiście wliczane są tutaj także udziały jakie mogły powstać po powstaniu spółki poprzez podwyższenie kapitału zakładowego i objęcie nowych udziałów przez nowych wspólników. Jest to jednak cena, która bardzo rzadko odzwierciedla prawdziwą wartość spółki. Przedsiębiorstwo dąży do powiększania swoich aktywów poprzez działalność gospodarczą. Określenie jego wartości przez wartość nominalną udziałów po 5 latach jego funkcjonowania może się mijać z celem. Wartość ta odnosi się do kapitału zakładowego spółki w oderwaniu od jego obecnej sytuacji.

Jakkolwiek kapitał zakładowy jest wpisywany po stronie czynnej bilansu spółki (aktywa) mogą one natychmiast zostać zużyte na inwestycje w celu rozpoczęcia działalności. Decyzja ta może być korzystna lub nie co wpłynie na realną wartość przedsiębiorstwa. Należy pamiętać że zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez prof. A Kidybę – kapitał zakładowy jest cyfrowo oznaczoną wartością. Wartością, która wnoszona jest do spółki po stronie czynnej bilansu (czyli aktywa). Reprezentuje on sumę wniesionych wkładów i reprezentuje tylko to – bez sugerowania wartości przedsiębiorstwa.

Wartość bilansowa udziałów w spółce z o.o.

Wartość bilansowa udziałów jest trudniejsza do wycenienia ze względu na konieczność posiadania bilansu spółki lub sporządzenia go przed dokonaniem transakcji. Bilans, nawet taki tworzony ad hoc, powinien zostać przygotowany przez księgowego mającego doświadczenie w obsłudze spółek. Na podstawie tego można określić jaki jest majątek spółki. Pozwala to na sprawdzenie po pierwsze czy wartość bilansowa jest większa niż wartość udziałów i nakładów poniesionych na działalność. W przypadku kiedy wartość bilansowa jest mniejsza mówimy o ujemnej wartości bilansowej.

Po drugie na podstawie tej informacji możemy uzyskać wskaźnik przypadający na udział/akcję. Dzięki temu bardzo łatwo obliczyć po ile proporcjonalnie kupujemy majątku spółki za daną cenę. Jeśli wartość majątku na udział jest mniejsza niż cena oznacza to że za kwotę mniejszą niż złotówka kupujemy odpowiednio jeden złoty majątku przedsiębiorstwa. Jest to sytuacja bardzo korzystna ze względu na zakup majątku poniżej jego wartości. Jeśli jednak jest na odwrót musimy liczyć się że płacimy za majątek spółki dodatkowe pieniądze w zamian za przyszłe dochody jakie będzie ona generować. Powszechnie jest to znane jako Wskaźnik Wartości Księgowej na Akcję. Jest jednym z najpopularniejszych wskaźników jaki się stosuje do wyceny spółek na giełdzie. Przy poprawnie przygotowanym bilansie można z niego spokojnie skorzystać jako wskaźnik wyceny innych spółek.

Wartość rynkowa udziałów w spółce z o.o.

Wartość rynkowa spółki jest pochodną wartości księgowej spółki mierzonej w sposób ilościowy w połączeniu z jakościową wartością tych aktywów i sytuacją gospodarczą. Pozwala ona prognozować dalszy wzrost lub spadek danych aktywów przedsiębiorstwa poprzez uwzględnienie jej dalszej możliwości generowania przychodów. Warto zwrócić uwagę że posługujemy się tutaj zwrotem przychody w sposób celowy. Pomimo że przedsiębiorstwo nie generuje zysków ale rosną jego przychody oznacza to, że jego wartość rośnie i potencjalnie w przyszłości będzie przynosić proporcjonalne zyski. Praktyka inwestycji w przedsiębiorstwa, które nie przynoszą zysków ale sa w okresie dynamicznego wzrostu jest powszechna. Jest ona typowym zjawiskiem w przypadku przedsiębiorstw start-up które charakteryzują się dużym potencjałem wzrostu przy równoczesnych stratach lub zerowej zyskowności na początku swojego istnienia.

W przypadku analizy wartości rynkowej spółki bierzemy pod uwagę takie czynniki jak:

ogólny wzrost gospodarczy,
pojawiające się na rynku technologie,
know-how,
marka i renoma przedsiębiorstwa,
ustalone procesy biznesowe,
listy klientów,
kontrakty,
projekty produktów, wartości niematerialne i intelektualne,
lokalizacja spółki i jej oddziałów,
dostęp do rynków,
prognozowany wzrost rynku na którym działa,
trendy lokalne, krajowe i międzynarodowe,
prognozowane zmiany w otoczeniu prawnym,

W przypadku wyceny rynkowej udziałów przy sprzedaży spółki jest prognozowany wzrost sprzedaży, zyskowności, udziału na rynku. Priorytetem jest określenie przyszłej wartości udziałów w przypadku dalszego funkcjonowania biznesu.

Wartość godziwa udziałów w spółce z o.o.

Wartość godziwa spółki (ang. fair value) jest specyficznym rodzajem określenia wartości spółki podczas sprzedaży udziałów. Polega ona na określeniu wartości aktywów przez sprawdzenie jaka kwota może zostać za nie uzyskana w przypadku transakcji na wolnym rynku. W tym przypadku posługujemy się wyceną ofertową poprzez złożenie potencjalnej oferty sprzedaży lub porównania jej z istniejącymi ofertami zakupu na rynku. W przypadku kiedy nie mamy możliwości posłużenia się taką metodą możemy posiłkować się metodą bilansową (koszty historycznego), gdzie sprawdzamy po jakich cenach były sprzedawane dane aktywa oraz określenia za jaką cenę perspektywicznie będzie je można sprzedać.

Podobnie odnosi się do zobowiązań spółki. W niektórych przypadkach zobowiązania spółki są nienależne, lub przedawnione przez co nie ma konieczności ich regulowania. Znacząco zmienia to obraz finansowy przedsiębiorstwa i pomimo że w bilansie istnieje określona ilość zobowiązań mogą one być traktowane jako nieistniejące. Należy też brać pod uwagę możliwość renegocjacji warunków spłaty zobowiązań dzięki czemu zmienia się ich wartość w czasie oraz poprawia płynność finansowa spółki przy równoczesnym regularnym realizowaniu zobowiązań.

Koszty transakcji zbycia/nabycia udziałów

Koszty transakcji zbycia/nabycia udziałów są stosunkowo niewielkie. Przygotowanie prostej dokumentacji nabycia udziałów przez kancelarię prawniczą może kosztować już od 800 zł brutto. Do tego należy doliczyć także koszty poniesione u notariusza. Na każdego wspólnika zbywającego swoje udziały można liczyć już od 50 zł za podpis. Oczywiście większa ilość wspólników mnoży ten koszt. Dochodzi do tego jeszcze konieczność zgłoszenia zmian w KRS. W praktyce bardzo często koszt ten ponoszą nowi udziałowcy, natomiast formalnie do tego typu zmiany jest zobowiązana spółka poprzez działania zarządu. Wynika to z obowiązku poinformowania spółki przez wspólników – w tym momencie pojawiają się obowiązki informacyjne spółki w stosunku do sądu rejestrowego.

Podatek dochodowy od osób fizycznych

Sprzedaż spółki podlega opodatkowaniu podatkiem od dochodów osób fizycznych – PIT. Zgodnie z ustawą stawka podatkowa wynosi w tym przypadku 19% dochodu od sprzedaży spółki. W celu rozliczenia tego dochodu posługujemy się odrębnym formularzem podatkowym PIT-38. Z racji tego, że podstawą opodatkowania jest tutaj dochód istotne staje się określenie przychodu oraz kosztów uzyskania tego przychodu.

W praktyce przychód (cena zbycia udziałów) pomniejszony o koszt uzyskania przychodu (koszty) i od tak uzyskanej kwoty odprowadzamy 19% podatek.

W tej sytuacji sprawa przychodu staje się dla nas oczywista i bardzo łatwa do określania. Przychód to cena za jaką sprzedaliśmy udziały. Sprawa ta jest oczywista i trudno tutaj o jakiekolwiek miejsce dla interpretacji.

Najważniejszą kwestią staje się tutaj dla nas koszt uzyskania przychodu. Co można traktować jako koszt uzyskania przychodu oraz w jakich wysokościach jest on należny. Wymienimy teraz i omówimy poszczególne elementy, które mogą być traktowane jako koszt uzyskania przychodu:

cena nominalna udziałów,
wydatki poniesione w związku ze zbyciem udziałów,
kwoty związane z podniesieniem kapitału zakładowego spółki,
cena wyemitowanych nowych udziałów,
koszty pozyskania kapitału na objęcie udziałów lub podniesienie ich wartości,

Cena nominalna udziałów – jako koszt możemy zgodnie z art. 22 ust. 1 f pkt 1 ustawy o PIT traktować cenę nominalną wartości udziałów w momencie ich objęcia,

Wydatki poniesione w związku ze zbyciem udziałów – tutaj kwalifikujemy wszelkie koszty z naszej strony jakie ponieśliśmy w związku ze zbyciem udziałów. Mogą to być opłąty notarialne, koszt przygotowania umowy zbycia udziałów, wszelkie opłaty jakie zostały uiszczone na rzecz notariusza, w tym także cena weryfikacja dokumentacji przez podmiot trzeci (np. weryfikacja umowy przez zewnętrzną kancelarię prawną). Takie rozumienie potwierdza art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy o PIT.

Kwoty związane z podniesieniem kapitału zakładowego spółki – w tym przypadku kwalifikujemy koszty poniesione przez wspólnika w celu pokrycia podniesienia kapitału. Tutaj wliczana jest nie tylko kwota jaka musi zostać poniesiona na rzecz spółki ale także wszystkie koszty związane z jej opłaceniem.

Cena wyemitowanych nowych udziałów – tutaj sprawa ma się analogicznie do kwoty związane z podniesieniem kapitału zakładowego spółki. Wliczamy w to kwoty przeznaczone na objęcie nowych udziałów, a także koszty z tym związane np. koszty sporządzenia dokumentów notarialnych lub innych dokumentów prawnych.

Koszty pozyskania kapitału na objęcie udziałów lub podniesienie ich wartości – tutaj kategoria kosztów może być całkiem szeroka. Wliczamy w to wszelkie koszty związane z uzyskaniem finansowania na transakcję zakupu udziałów. jest to prowizja od kredytu, odsetki od kredytu, koszty poboczne związane z obsługą tego kredytu jakie zostały naliczone przez kredytodawcę. Kwoty te stanowią w całości koszt uzyskania przychodu zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.). Nie wlicza się jednak do tego kosztów, które nie są bezpośrednio związane z uzyskaniem kapitału na zakup udziałów. Mogą to być w tym przypadku koszty związane z obowiązkowym otwarciem rachunku bankowego w celu uzyskania kredytu lub koszty obsługi tego rachunku. Stanowisko takie potwierdza wyrok WSA w Kielcach z dnia 6 marca 2008 r. (I SA/Ke 247/07).

Sprawa ta jest rozstrzygnięta przez wyroki WSA i NSA, które stwierdzają, że kluczowy w tej sprawie jest skutek a nie cel. Pomiędzy uzyskaniem przychodu a kosztem jego uzyskania musi występować związek przyczynowo skutkowy (NSA wyrok z dnia 28 maja 2003 r., III SA 3361/01).

Fragment z orzeczenia:

„Na gruncie m.in. orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego (wyrok z dnia 28 maja 2003 r., III SA 3361/01), znajdującego potwierdzenie w orzecznictwie sądowym w analogicznych stanach faktycznych jak w niniejszej sprawie (zob. wyroki WSA w Warszawie z dnia 19 marca 2007 r., III SA/Wa 4274/06; z dnia 27 stycznia 2006 r., III SA/WA 3287/05; wyrok WSA w Szczecinie z 4 października 2007 r., I SA/Sz 103/07 dostępny w internetowej bazie NSA) ugruntował się pogląd, że nie należy utożsamiać »celu«, o którym mowa w art. 22 ust. 1 PDoFizU ze »skutkiem« będącym następstwem podjętych działań. Fakt efektywności wydatków nie może być jedynym warunkiem przesądzającym o uznaniu tego wydatku za koszt uzyskania przychodu”

Z katalogu elementów jakie mogą zostać zakwalifikowane jako koszt uzyskania przychodów wyłączono jednak elementy, które nie są w pełni oczywiste dla każdego. Omówimy teraz parę z nich.

Kwoty dopłat – dopłaty zwiększające majątek spółki nie mogą być uznane za cenę podwyższenia kapitału zakładowego. Nie są one związane bezpośrednio z ceną udziału, a z sytuacją ekonomiczną spółki posiadającej problemy finansowe. Nie ma pomiędzy nimi związku przyczynowo skutkowego pomiędzy ceną udziałów a ich objęcie. Ich treść jest raczej obowiązkiem wynikającym z przepisów KSH mających na celu zapewnienie pewności obrotowi gospodarczemu. Takie stanowisko potwierdza art. 177-179 K.s.h., i wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 5 marca 2009 r. (sygn. I SA/Go 950/08).

„Stąd też wniesiona przez podatnika dopłata do spółki nie stanowi wydatku na objęcie (nabycie) udziałów, z uwagi na to, że udziały funkcjonują niezależnie od dopłaty, a jedynie wielkość tej dopłaty ustalana jest w proporcji do już posiadanych przez podatnika udziałów. Koszt uzyskania przychodu może stanowić w tym przypadku tylko wydatek na objęcie (nabycie) udziałów. Wniesione przez podatnika dopłaty nie mają zatem związku z uzyskanym przychodem i tym samym nie mogą zostać uznane za koszt jego uzyskania”.

Pozostaje jeszcze kwestia ustalenia statusu prawnego wpłat na kapitał rezerwowy. Zgodnie z przyjętą linią orzecznictwa jako koszt uzyskania zakupów należy uznawać tylko takie wydatki, które są bezpośrednio związane z transakcją nabycia. Z tego powodu za takie koszty nie można uznawać wpłat na kapitał rezerwowy lub zapasowy. Jest to potwierdzone przez orzecznictwo potwierdzające takie rozumienie przepisów.

Wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 15 grudnia 2009 r. (I SA/Rz 859/09)

Wniesione wkłady do spółki w trakcie jej funkcjonowania nie mogą być uznawane za koszt uzyskania przychodów w przypadku zbycia udziałów. Nie są one bezpośrednio powiązane z ich uzyskaniem, ale funkcjonowaniem spółki. I jako takie są zobowiązaniem spółki wobec udziałowca.

Wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 1 czerwca 2004 r. (SA/Rz 529/03)

Kosztem uzyskania przychodu są jedynie wydatki poniesione na ich nabycie. Zawęża to rozumienie katalogu wydatków jakie mogą zostać uznane za koszty. Z tego powodu też nie można uznać za koszty wszystkiego co jest różnicą między poniesionymi nakładami a uzyskanym ze sprzedaży udziałów przychodem. Mogłoby to doprowadzić do sztucznego zawyżenia nakładów w celu uniknięcia podatku.

Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 25 listopada 2010 r. (I SA/Po 694/10)

W wyroku tym opisana jest specyficzna sytuacja dotycząca zasilenie kapitału rezerwowego w wyniku umorzenia akcji. Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.) podlega on opodatkowaniu na innej podstawie. Ze względu na to że działanie takie podnosi wartość udziałów nie może być uznane za koszt, tym bardziej skoro już zostało opodatkowane na innej podstawie.

W wypadku kiedy mamy do czynienia ze skomplikowanym stanem prawnym zaleca się złożenie wniosku do Naczelnika Urzędu Skarbowego w celu wydania indywidualnej interpretacji podatkowej. Interpretacja będzie wiążąca w wypadku jeśli stan prawny podany we wniosku będzie zgodny ze stanem faktycznym. Pozwoli to uniknąć niepotrzebnych kłopotów oraz w przypadku zmiany stanu faktycznego uniknięcia odpowiedzialności przez Urzędem Skarbowym.

Podatek od czynności cywilnoprawnych

Za każdym razem kiedy następuje nabycie udziałów w spółce powstaje obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. Obowiązek ten spoczywa na nabywającym udziału. Sprzedający udziały w spółce jest zwolniony z zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. Wynika to z przepisu art. 4 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Przepis ten jest bezwzględni obowiązujący i nie można go przenieść z nabywającego na sprzedającego. Stawka podatku wynosi 1% wartości rynkowej sprzedawanych udziałów – art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy o PCC. Podstawą opodatkowania jest kwota należna z tytułu zbycia – art. 6 ust. 1 pkt 1 lit. c) ustawy o PCC.

Podatek ten jest określony w kategorii innych praw majątkowych zgodnie z przepisem art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

“1. Stawki podatku wynoszą:

1) od umowy sprzedaży:

a) nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym 2%,

b) innych praw majątkowych 1%”

obowiązek podatkowy powstaje w momencie nabycia udziałów. Podatnik ma w tym momencie 14 dni na złożenie deklaracji PCC-3 do naczelnika urzędu skarbowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub adres siedziby podatnika.

Podatek VAT od sprzedaży udziałów?

Sprawa ewentualnego podatku VAT była kwestią sportną przez długi czas. Przez większość czasu przepisy ustawy VAT wyraźnie zwalniały tego typu transakcje. Wynikało to z załącznika nr 4 do ustawy o VAT. Sytuacja jednak uległa zmianie w momencie kiedy, z dniem 31 grudnia 2010 r. przepisy te zostały wykreślone.

W praktyce opodatkowanie VAT transakcji zbycia/nabycia udziałów okazałoby się bardzo kosztowne. Wielu przedsiębiorców oraz inwestorów szukałoby innych sposobów aby przekazać prawa korporacyjne i majątkowe związane zu działami spółki z pominięciem tego podatku. W wyniku ich działań mogłoby nastąpić zaciemnienie stanu własności spółek oraz niepotrzebna komplikacja stosunków gospodarczych.

Co do zasady orzecznictwo przyjmuje, że sprzedaż udziałów w spółce nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Istnieją od tej sytuacji jednak wyjątki. Ma to miejsce kiedy zbywanie:

ma charakter działalności gospodarczej,
podmiot zajmujący się tego typu działalnością nie trudni się działalnością o charakterze pośrednictwa finansowego,

Przykładami tego typu działalności mogą być fundusze private equity, inwestowanie w przedsiębiorstwa o charakterze start-up lub handel długami gdzie spółka jest nośnikiem pozostałych praw majątkowych z niej wynikających. W tego typu przypadkach transakcja zgodnie z ustawą o VAT nie jest zwolniona z podatku.

Pierwotnie spora część doktryny przyjmowała, że na podstawie art. 43 ust 1 pkt 43 uznawała za transakcję instrumentami finansowymi – ustawa o obrocie instrumentami finansowymi. Jednak nie można było w pełni przyjąć takiego stanowiska, ponieważ zgodnie z art. 174 § 6 K.S.H. prawa wynikające z udziałów w spółce posiadają cechy inne niż tylko finansowe.

Powołanie nowego zarządu spółki

Po objęciu udziałów czynnością, którą należy wykonać w sposób niezwłoczny jest powołanie nowego zarządu spółki. Zarządu, który będzie reprezentował interesy nowych wspólników. Dokonuje się tego poprzez uchwałę wspólników. Zasadniczo uchwała ta zapada bezwzględną większością głosów (zgodnie z art. 245 KSH), natomiast jeśli umowa spółki przewiduje inny tryb i większość w celu podjęcia tego typu uchwały ma ona pierwszeństwo przed przepisami z KSH (art. 241 KSH).

Zgodnie z art. 201¹ KSH “uchwała wspólników lub umowa spółki może także określać szczegółowe zasady i tryb przeprowadzania postępowania kwalifikacyjnego na stanowisko członka zarządu”. Sprawy te można dowolnie uregulować już w trakcie wizytu u notariusza po nabyciu udziałów. Dokonać zmiany umowy spółki, a potem na nowych zasadach dokonać powołania zarządu. Zgodnie z art. 247 KSH głosowanie jest tajne – chyba że inaczej jest to uregulowane w umowie spółki.

Tak jak już wcześniej powiedzieliśmy, konieczne jest dokonanie zgłoszenia o powołaniu nowego członka zarządu. Zgodnie z art. 22 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym należy zgłosić zmiany w KRS w ciągu 7 dniu od uchwały o powołaniu nowego zarządu. Zgłoszenia dokonuje się na podstawie formularza KRS-Z3 z załączonym formularzem KRS-ZK. Przy zgłoszeniu należy uiścić opłatę w wysokości 100 zł zgodnie z § 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 maja 2014 r. w sprawie wydawania i rozpowszechniania Monitora Sądowego i Gospodarczego

Zarząd może składać się z większej liczby osób, ale zawsze należy wyłonić z niego prezesa zarządu, który jest siłą sprawczą w spółce i jej głównym reprezentantem. Zgodnie z art. 201 KSH “Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę”.

Sprawy funkcjonowania zarządu jako organu spółki dokładnie reguluje art. 202 KSH. Omówimy teraz co wynika z tego przepisu. Zgodnie z paragrafem 1 mandat członka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji zarządu. Kwestia ta może być inaczej uregulowana poprzez umowę spółki, i zazwyczaj tak się dzieje. Członkowie zarządu są powoływani na czas nieokreślony. W podobnym duchu utrzymany jest przepis paragraf 2. “W przypadku powołania członka zarządu na okres dłuższy niż rok, mandat członka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników, zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.” .

Paragraf 3 natomiast reguluje kwestię powoływania członków zarządu na wspólną kadencję. Jeżeli umowa nie reguluje tego inaczej ich kadencja upływa równocześnie.

Mandat członka zarządu może także wygasnąć w wyniku jego śmierci, rezygnacji albo odwołania ze składu zarządu. Sprawa ta jest bezpośrednio uregulowana w paragrafie 4 ww. artykułu KSH. Jeśli członek zarządu złożył rezygnację stosuje się do tego przepisy wypowiedzenia zlecenia przez przyjmującego zlecenie.

Czy wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki?

Co do zasady wspólnicy spółki z o.o. nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Spółka posiada osobowość prawną i to ona jest gwarantem spłaty wszystkich wierzytelności. Jedynymi osobami, które mogą odpowiadać za zobowiązania spółki to członkowie zarządu. I dzieje się tak tylko w niektórych przypadkach o czym porozmawiamy w następnym paragrafie. Od tej zasady jednak występują pewne wyjątki, które teraz omówimy. Co więcej w polskim systemie prawnym równoczesne bycie wspólnikiem oraz pełnienie funkcji członka zarządu nie wyłącza odpowiedzialności za zobowiązania spółki z faktu bycia w zarządzie zgodnie z art. 299 KSH – wyrok Sądu Najwyższego z 14 lutego 2003 (IV CKN 1779/00).

Art. 151 § 4 KSH wyraźnie stwierdza że za zobowiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiada spółka jako podmiot posiadający osobowość prawną. Jest to jedna z podstawowych zalet spółki z o.o. i stanowi o jej popularności jako formie prawnej dla działalności gospodarczej. Jedyne ryzyko jakie ponoszą wspólnicy to ryzyko niepowodzenia biznesu. Jest to sytuacja odmienna w porównaniu do np. systemu amerykańskiego gdzie można pociągnąć wspólników do odpowiedzialności za zobowiązania, zwanej “odpowiedzialnością przebijająca” (piercing of corporate veil).

Za co ponoszą odpowiedzialność wspólnicy:

wniesienie lub opłacenie wkładów,
dopłaty do udziałów lub powtarzające się świadczenia niepieniężne,
wspólnicy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność wobec osób trzecich lub wobec spółki za czynności (wykonywane osobiście) w czasie kiedy spółka była w organizacji wraz ze spółką i innymi podmiotami działającymi w jej imieniu (art. 13 KSH), jednak wspólnik, który nie podejmował żadnych działań osobiście odpowiada jedynie do wartości niewniesionego wkładu (art.13 § 2 KSH ),
odpowiedzialność za wniesienie aportu (wkład niepieniężny) obciążonego wadą prawną lub fizyczną albo wkładu o znacznie zawyżonej wartości (odpowiednio art. 14 § 2 KSH i art. 175 KSH),
wspólnicy też ponoszą odpowiedzialność wobec spółki z tytułu posiadania udziałów (mogą to być np. dopłaty), analogicznie zobowiązania te przechodzą na nabywcę udziałów oraz współuprawnionych (odpowiednio art. 186 § 1 KSH i art. 184 § 1 KSH),
nienależne wypłaty na rzecz wspólników (wypłata dywidendy w wyższej kwocie niż dopuszczalna, zwrot dopłat z naruszeniem prawa lub umowy spółki),
wypłata dla jedynego wspólnika lub wspólnika będącego równocześnie członkiem zarządu w oparciu o art. 15, art. 173 czy art. 210 k.s.h,

Bardzo ważną sprawą jest określenie, że nowy udziałowiec też ponosi odpowiedzialność za zobowiązania poprzedniego udziałowca w przypadku nienależnych wypłat. Zgodnie z art. 198 KSH odpowiedzialność za takie wypłaty ponosi nie tylko wspólnik, który ją otrzymał i jego następcy w wyniku nabycia udziałów, ale także organ spółki, który dokonał takiego rozporządzenia majątkowego. Tego typu zwroty należy kwalifikować zgodnie z art. 186 KSH jako świadczenia należne z udziału. Równocześnie nabywca udziału, który musiał dokonać zwrotu nabywa roszczenia względem wspólnika od którego nabył udziały. Działa w tym przypadku mechanizm tzw. subrogacji ustawowej (art. 518 k.c.) polegającej na wstąpieniu osoby trzeciej (członka władz spółki lub jednego z pozostałych wspólników) w miejsce zaspokojonego wierzyciela (spółki).

Odpowiedzialność zarządu i prezesa za zobowiązania spółki

Zarząd spółki i prezes zarządu ponoszą osobista i nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Jest to swoista sankcja za prowadzenie spraw spółki w sposób, który doprowadzi do niemożności zaspokojenia jej wierzycieli. Odpowiedzialność ta jest regulowana przez art. 299 KSH. jej warunkiem jest bezskuteczność egzekucji w stosunku do spółki.

Art. 299. § 1. Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.

§ 2. Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa w § 1, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.

§ 3. Przepisy § 1 i § 2 nie naruszają przepisów ustanawiających dalej idącą odpowiedzialność członków zarządu.

W celu rozpoczęcia dochodzenia wierzytelności od członków zarządu konieczne jest wykazanie jej bezskuteczności w stosunku do spółki. Może się to odbyć poprzez:

uzyskanie potwierdzenia od komornika stwierdzającego bezskuteczność egzekucji,
stwierdzenie w postaci aktu notarialnego, że zarząd lub jego członek poddaje się dobrowolnej egzekucji,
uzyskanie wyciągu z listy wierzytelności, która w oczywisty sposób stwierdza, że majątek spółki jest zbyt mały aby pokryć wierzytelności,
jedynym majątkiem spółki jest nieruchomość obciążona hipoteką, której wartość przekracza wartość nieruchomości, a hipoteka nie jest zabezpieczeniem dla wierzytelności spółki,

Dowodami potwierdzającymi poprzednio wymienione fakty mogą być:

postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego,
postanowienie oddalające wniosek o ogłoszenie upadłości lub umarzając postępowanie upadłościowe,
plan podziału sum pieniężnych w ramach postępowania egzekucyjnego lub w upadłości,
wykaz majątku spółki z o.o. sporządzony w toku postępowania o wyjawienie majątku,
księgi handlowe, bilans lub sprawozdanie finansowe spółki

Procedura ta może zostać uproszczona poprzez natychmiastowe wystosowanie pozwu w stosunku do członków zarządu i w trakcie tego procesu wykazać bezskuteczność egzekucji w stosunku do spółki. Taka możliwość jest potwierdzona przez wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2006 r., II CSK 300/06

Cechy spółek na sprzedaż

W naszej ofercie posiadamy różnego rodzaju spółki w zależności od waszych potrzeb biznesowych:

Więcej informacji na ten temat w poszczególnych częściach naszej strony.

Sprzedaż spółki pod kredyt

Spółki pod kredyt to specyficzny rodzaj spółek, które posiadają historię finansową oraz odpowiednie przychody i zyski wykazane w bilansie oraz rachunku zysków i strat. To bierze pod uwagę bank podczas udzielania finansowania, kredytów oraz leasingu przez banki. Spółki takie prowadzą biznes w danej kategorii i dodatkowo posiadają bardzo szeroko zadeklarowane rodzaje działalności PKD.

Klient zainteresowany zakupem spółki pod kredyt otrzymuje od nas bilans, rachunek zysków i strat za ostatnie lata oraz wyciągi bankowe. Z tego typu dokumentem udaje się do banku w celu sprawdzenia czy otrzyma pozytywną decyzję kredytową oraz na jakich rozmiarów finansowanie może liczyć. Jeśli bank udzieli pozytywnej decyzji można wnioskować o przyrzeczenie zawarcia umowy i rozpocząć proces zakupu spółki. Spółki pod kredyt weryfikujemy i sprawdzamy czy są wolne od zobowiązań, tak aby ograniczyć ryzyko kupującego oraz osób obejmujących stanowiska w zarządzie.

Sprzedaż spółki z długami

Spółki z długami to specyficzny rodzaj podmiotów, na których znajdują się wierzytelności. Wierzytelności te są czasami wymagalne i potwierdzone sądowym nakazem zapłaty. Na spółce takiej może znajdować się majątek, ale zazwyczaj jest on niewystarczający do pokrycia zobowiązań. Podmiot tego typu jest zazwyczaj tańszy ponieważ jego zakup wiąże się ze zwiększonym ryzykiem powstania jego niewypłacalności. Jednak jeśli nabywający skutecznie przeprowadzi restrukturyzację spółki ma on możliwość taniego zakupu działającego przedsiębiorstwa po bardzo korzystnej cenie.

Spółka ze stratą finansową, a przyszły podatek CIT

Prawo podatkowe pozwala na pomniejszenie podstawy opodatkowania podatkiem CIT o straty z lat poprzednich. Z tego powodu spółki ze stratami przedstawiają dla nabywającego wartość finansową ponieważ pozwalają one zmniejszyć jego koszty podatkowe. W tym paragrafie opiszemy dlaczego przedsiębiorcy wystawiają spółki ze stratą finansową na sprzedaż.

Po pierwsze określamy w jaki sposób obliczyć stratę finansową w celu zmniejszenia przyszłej podstawy podatkowej. W przypadku przychodów bierzemy pod uwagę wszystkie przychody poza:

przychodów nie podlegających opodatkowaniem podatkiem dochodowym lub będących zwolnionymi od podatku,
przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych posiadających siedzibę lub zarząd na terenie Rzeczypospolitej Polskiej oraz przychodów nierezydentów opodatkowanych w sposób zryczałtowany,
kosztów uzyskania ww. przychodów,

Po drugie obliczamy starty biorąc pod uwagę, że w ich skład nie wchodzą starty:

przedsiębiorców przekształcanych, łączonych, przejmowanych lub dzielonych – w razie przekształcenia formy prawnej, łączenia lub podziału przedsiębiorców, z wyjątkiem przekształcenia spółki w inną spółkę (gdzie przez spółkę rozumie się spółkę akcyjną, spółkę z o.o. i spółkę komandytowo-akcyjną),
przedsiębiorstw państwowych przejmowanych lub nabywanych na podstawie przepisów o komercjalizacji i prywatyzacji,
instytucji kredytowej związanych z działalnością oddziału tej instytucji, którego składniki majątkowe zostały wniesione do spółki tytułem wkładu niepieniężnego na utworzenie banku,

W momencie kiedy już obliczymy stratę przy pomocy której można zmniejszyć podatek CIT, mamy możliwość jej odliczenia przez 5 nadchodzących po sobie lat podatkowych. Strata z lat poprzednich obniża dochód zmniejszając w ten sposób podstawę opodatkowania. Nie można jednak jednorazowo w ciągu roku obniżyć dochodu o ponad 50% starty.

Oferta sprzedaży spółek dla obcokrajowców

W naszej ofercie znajdują się także spółki zagraniczne oraz usługa rejestracji spółki lub jej zakupu przez osoby nieposiadające polskiego obywatelstwa. Dla wielu zagranicznych inwestorów problem z rozpoczęciem nowego biznesu stanowią:

nieznajomość lokalnych przepisów,
brak sieci kontaktów,
bariera językowa,
problemy z pozyskaniem zaplecza biznesowego takiego jak księgowość, prawnik,

Nasza oferta wychodzi naprzeciw tym wymaganiom i pozwala na rozpoczęcie biznesu z dowolnego miejsca przy wykorzystaniu naszej sieci partnerów.

Powody sprzedaży spółki

Powodów sprzedaży spółki może być wiele:

zakończenie niedochodowego biznesu,
straty i konieczność zakończenia działalności,
dochody i chęć spieniężenia zysku wraz ze sprzedażą przedsięwzięcia,
próba uniknięcie odpowiedzialności przed wierzycielami,

Jeśli są Państwo zainteresowani sprzedażą spółki i nie wiecie jak przeprowadzić ten proces – skontaktujcie się z nami. Pomożemy wam w formalnym załatwieniu sprawy, doradzimy w trakcie sprzedaży oraz pomożemy w znalezieniu nabywcy.

Zakończenie istnienia spółki – likwidacja i upadłość

Powodów zakończenia istnienia spółki może być wiele. Kodeks handlowy definiuje je jako:

przyczyny przewidziane w umowie spółki,
uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za granicę, stwierdzona protokołem sporządzonym przez notariusza,
ogłoszenie upadłości spółki,
inne przyczyny przewidziane prawem,

Likwidatorami spółki są domyślnie członkowie zarządu. Umowa spółki może przewidywać jednak innych likwidatorów oraz w przypadku sądowego nakazu likwidacji spółki – może ich wyznaczyć sąd.

Spółka posiada płynność finansową

W przypadku kiedy spółka posiada płynność finansową przeprowadza się likwidację spółki. Powołuje się likwidatorów lub są oni wskazaniu w umowie albo sądownie, którzy następnie dokonują czynności i zarządzają masą likwidacyjną. Całość procesu likwidacji spółki jest ustalona w przepisach Kodeksu Spółek Handlowych.

Spółka nie posiada płynności finansowej

W przypadku kiedy spółka nie posiada płynności finansowej możliwa jest konieczność ogłoszenia upadłości i rozpoczęcia postępowania naprawczego lub upadłościowego. W tym przypadku zastosowanie mają przepisy ustawy Prawo Upadłościowe.

Wirtualne biuro, podatki, księgowość

W naszej ofercie znajdują się także usługi wirtualnego biura, doradztwa podatkowego oraz księgowości. Każda z tych usług dotyka innego aspektu funkcjonowania waszej firmy.

Wirtualne biuro pozwala wam na zautomatyzowanie odbioru korespondencji oraz gwarantuje wam, że przekroczycie terminy zawite związane z działaniami w stosunku do administracji państwowej. Wirtualne biuro pozwala wam także na separację waszego biznesu od domicylu oraz gwarantuje profesjonalny wizerunek w korespondencji wychodzącej oraz dokumentacji ofertowej.

Doradztwo podatkowe pozwala na optymalizację waszych kosztów i przychodów w celu legalnego zmniejszenia corocznych zobowiązań podatkowych z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Pozwala to waszej firmie na szybszą akumulację kapitału potrzebną na dalszy rozwój i ekspansję na kolejne rynki.

Księgowość jest to nierozłączny aspekt prowadzenia działalności gospodarczej w formie spółki prawa handlowego. Zgodnie z przepisami spółka z o.o. jest zobowiązana do prowadzenia pełnej księgowości przez profesjonalne biuro rachunkowe. Konieczne jest też sporządzanie rocznego bilansu oraz rachunku zysków i strat, które są podpisane przez księgowego.

Zbycie przedsiębiorstwa

Sprzedaż spółki, a sprzedaż przedsiębiorstwa prowadzone w oparciu o formę prawną spółki prawa handlowego to dwie różne czynności. W pierwszej części opisaliśmy na czym polega sprzedaż spółki poprzez zbycie jej udziałów. W tej części skoncentrujemy się na sprzedaży przedsiębiorstwa będącego własnością spółki. Docelowo opiszemy sytuację, w której spółka zbywa swój majątek w postaci przedsiębiorstwa i kończy swoje istnienie po tej transakcji. Po zakończeniu istnienia spółki następuje wykreślenie jej z KRS. Określimy też jakie obowiązki ciążą na spółce kupującej przedsiębiorstwa i jaki jest zakres jej zobowiązań majątkowych.

Aby zrozumieć czym jest przedmiot transakcji musimy zapoznać się z pojęciem przedsiębiorstwa, które nie jest tożsame w tym przypadku ze spółką.

Definicja przedsiębiorstwa w art. 55 1 KC:

Art. 55 1 K.C. Podaje definicję przedsiębiorstwa:

“Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej.

Obejmuje ono w szczególności:

1) oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);

2) własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;

3) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;

4) wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;

5) koncesje, licencje i zezwolenia;

6) patenty i inne prawa własności przemysłowej;

7) majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;

8) tajemnice przedsiębiorstwa;

9) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.”

Zgodnie z tą definicją przez przedsiębiorstwo rozumiemy zbiór aktywów i pasywów. Są to wszelkie prawa zarówno materialne jak i niematerialne oraz zobowiązania jakie zostały przez przedsiębiorstwo zaciągnięte. W praktyce katalog praw związanych z przedsiębiorstwem oraz wartości dodanych jest szerszy. Należy do niego doliczyć także know-how, klientów, markę przedsiębiorstwa oraz jej pozycję na rynku. Bardzo często enumeratywne wyliczenie składników przedsiębiorstwa oraz jego wartości niematerialnych oraz intelektualnych dołączone jest do umowy sprzedaży/zakupu w postaci aneksu. Aneks ten zawiera dokładne wyliczenie oraz oznaczenie aktywów.

Spółka ma prawo rozporządzać swoim majątkiem zgodnie z decyzjami zarządu i co do zasady nie powinno to podlegać jakimkolwiek ograniczeniom. Wskazuje na to art. 57 K.C. mówiący że nie można przez czynność prawną wyłączyć ani ograniczyć uprawnienia do przeniesienia, obciążenia, zmiany lub zniesienia prawa jeżeli według ustawy prawo to jest zbywalne.

Art. 57. § 1. Nie można przez czynność prawną wyłączyć ani ograniczyć uprawnienia do przeniesienia, obciążenia, zmiany lub zniesienia prawa, jeżeli według ustawy prawo to jest zbywalne.

§ 2. Przepis powyższy nie wyłącza dopuszczalności zobowiązania, że uprawniony nie dokona oznaczonych rozporządzeń prawem.

Jednak w przypadku sprzedaży przedsiębiorstwa przez spółkę konieczne jest jednak uzyskanie zgody wspólników, ze względu na fakt tego, że przedsiębiorstwo jest znacznym składnikiem majątku spółki.

Odpowiedzialność za zobowiązania przedsiębiorstwa

Art. 55 2 K.C. stanowi: “Czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.”. Z przepisu tego wynika, że przedsiębiorstwo jest sprzedawane w sposób generalny. Nawet jeśli umowa sprzedaży/zakupu nie określi dokładnie, że następuje transfer własności danego prawa, jest ono nabywane domyślnie razem z przedsiębiorstwem. Podobnie sprawa ma się z zobowiązaniami przedsiębiorstwa. Zobowiązania przedsiębiorstwa przechodzą z momentem zakupu na nabywcę.

Zgodnie z art. 554 K.C. zbywca odpowiada solidarnie z nabywcą za zobowiązania przedsiębiorstwa.

art. 554 K.C. “Nabywca przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa lub gospodarstwa, chyba że w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach, mimo zachowania należytej staranności. Odpowiedzialność nabywcy ogranicza się do wartości nabytego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa według stanu w chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Odpowiedzialności tej nie można bez zgody wierzyciela wyłączyć ani ograniczyć.”

Przepis ten reguluja także pozosłe aspekty odpowiedzialności za zobowiązania.

Po pierwsze nabywca przedsiębiorstwa nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania przedsiębiorstwa jeśli o nich nie wiedział, i mimo zachowania należytej staranności nie mógł się o nich dowiedzieć. Zachodzi tutaj domniemanie stanu wiedzy, które należy podważyć wykazując należytą staranność, w wyniku której nie uzyskano informacji na temat zobowiązań. Moc dowodowa spoczywa tutaj na nabywcy. W tym przypadku wierzyciele mogą domagać się zaspokojenia swoich wierzytelności tylko od zbywcy przedsiębiorstwa.

W celu upewnienia się, że przedsiębiorstwo nie posiada także zobowiązań podatkowych konieczne jest także wystąpienie do organów podatkowych (Naczelnik Urzędu Skarbowego) w trybie art. 306g Ordynacji podatkowej o wydanie odpowiednich zaświadczeń.

Zgodnie z przepisami art. 112 § 6 Ordynacji podatkowej, nabywca nie odpowiada za zaległości podatkowe, które nie zostały wykazane w wymienionym zaświadczeniu. Zaświadczenie takie musi zostać wydane przed transakcją i w trybie wskazanym w art. 306g Ordynacji Podatkowej. Inny rodzaj zaświadczenia nie chroni nabywcy przedsiębiorstwa przed odpowiedzialnością za jego zobowiązania podatkowe. Zaświadczenie to powinno zostać uzyskane najpóźniej na 30 dni przed dniem zbycia przedsiębiorstwa.

Po drugie przepis ten także ogranicza odpowiedzialność nabywcy przedsiębiorstwa do pewnego maksimum. Jest ono wynikiem stanu majątkowego przedsiębiorstwa (wszystkich jego składników) w chwili nabycia wyliczonych w cenach w chwili zaspokojenia wierzytelności. W uproszczonej postaci należy to rozumieć jako to co przedsiębiorca posiadał w momencie zakupu wycenione na chwilę obecną (zaspokojenia wierzytelności).

Po trzecie jest to norma bezwzględnie obowiązująca. Zarówno zbywający jak i nabywający nie mogą tej odpowiedzialności wyłączyć ani ograniczyć. Dawałoby to podstawę do zawierania umów mających pokrzywdzenie wierzycieli, poprzez sprzedaż przedsiębiorstwa i ograniczenie odpowiedzialności jednej lub obu stron umowy.

Tak rozumiana odpowiedzialność za zobowiązania przedsiębiorstwa pokrywa się z odpowiedzialnością opisaną w art. 366 K.C. – Odpowiedzialność solidarna.

Art. 366. § 1. Kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników).

§ 2. Aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani.

Zgodnie z linią orzeczniczą Sądu Najwyższego za zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa uważa się także zobowiązania z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia się, czynów niedozwolonych, a także zobowiązania z tytułu zwiększonego ryzyka.

Art. 435. § 1. Prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.

§ 2. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio do przedsiębiorstw lub zakładów wytwarzających środki wybuchowe albo posługujących się takimi środkami.

Zobowiązania z tytułu płatności VAT

Zakup przedsiębiorstwa nie podlega opodatkowaniu VAT. Jest to ujęte bezpośrednio w art. 6 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (ustawa o VAT).

Poprzednio przepis ten dotyczył tylko tylko takiej części przedsiębiorstwa, która samodzielnie sporządza bilans. Przepis ten ma na celu zapobieganie unikaniu podatku VAT przez fikcyjną sprzedaż “zorganizowanych części przedsiębiorstwa”, w celu sprzedaży aktywów normalnie podlegających opodatkowaniu VAT. Teraz za kluczowy element bierzemy tutaj zgodność z definicją przedsiębiorstwa lub jego części wynikającą z przepisów K.C.

Art. 6. ustawy o podatku od towarów i usług

1) transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa;

2) czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy.

Zbycie zorganizowanej części przedsiębiorstwa

Umowa sprzedaży/kupna zawarta ze spółką może dotyczyć też, części przedsiębiorstwa. Aby taka umowa mogła zostać zawarta zorganizowana część przedsiębiorstwa powinna być na tyle wyodrębniona z majątku spółki ,aby mogła stanowić samodzielne przedsiębiorstwo. Dla przykładu może być to jeden z wielu zakładów produkcyjnych spółki, zlokalizowany w danej miejscowości. Samodzielnie zakład zajmuje się produkcją komponentu wykorzystywanego w procesie produkcji, ale może być sprzedawany równocześnie samodzielnie.

Forma Zbycia przedsiębiorstwa

Forma zbycia przedsiębiorstwa musi być pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi. W przeciwnym przypadku jest bezskuteczna. Jest ona ujęta dosłownie w Art. 75¹. K.C.

§ 1. Zbycie lub wydzierżawienie przedsiębiorstwa albo ustanowienie na nim użytkowania powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi.

§ 2. Zbycie przedsiębiorstwa należącego do osoby wpisanej do rejestru powinno być wpisane do rejestru.

§ 3. Przepis § 2 stosuje się odpowiednio w wypadku wydzierżawienia przedsiębiorstwa lub ustanowienia na nim użytkowania.

§ 4. Przepisy powyższe nie uchybiają przepisom o formie czynności prawnych dotyczących nieruchomości.

Analogicznie do zbycia przedsiębiorstwa stosuje się tę formę także do jego użytkowania lub wydzierżawienia. Przepis ten także zwraca uwagę na przepisy dotyczące czynności prawnych związanych z nieruchomościami, zapobiegając handlu nieruchomościami poprzez umowy w formie mniej rygorystycznej niż przewidują inne przepisy.

W przypadku kiedy częścią przedsiębiorstwa jest nieruchomość koniecznie jest zachowanie formy aktu notarialnego, który jest formą wymaganą. Wymaga tego art. 158 K.C.: “Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej własność, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do przeniesienia własności nieruchomości; zobowiązanie powinno być w akcie wymienione.”

Podatek od czynności nabycia przedsiębiorstwa

Jak już wcześniej wspomnieliśmy transakcja zbycia/nabycia przedsiębiorstwa nie podlega opodatkowaniu VAT. Brak jakiegokolwiek podatku stwarzałoby możliwość prowadzenia transakcji handlowych w ten sposób z pominięciem podatków dla urzędów skarbowych. Z tego też powodu transakcja zakupu przedsiębiorstwa podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych w wysokości 2% oraz w przypadku kiedy jego składową są nieruchomości podatkiem od czynności cywilnoprawnych w wysokości 1%. Jeśli części składowe przedsiębiorstwa w postaci nieruchomości nie są możliwe do jego wyodrębnienia stosuje się najwyższą jednolitą stawkę podatku w wysokości 2%. Podatek ten jest płacony przez nabywcę przedsiębiorstwa w Urzędzie Skarbowym właściwym dla jego miejsca zamieszkania.

Wpis do Rejestru

Ze względu na konieczność zabezpieczenia obrotu prawnego konieczne staje się dokonanie odpowiednich zmian w publicznych wpisach dotyczących działalności gospodarczej. W tym przypadku konieczne staje się dokonanie zmian w rejestrze przedsiębiorców.

Co innego możecie znaleźć na naszej stronie?

Sprzedaż spółki z o.o. (Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością)